Prace zebrane Wojciecha Fałkowskiego „Pierwsze stulecie Jagiellonów”

Wojciecha Fałkowskiego nikomu zbytnio przedstawiać nie trzeba. To uznany uczony w polskiej mediewistyce, specjalizujący się głównie w zagadnieniach rytuału i elity władzy, zwłaszcza w kontekście dynastii Jagiellonów i Karolingów. O wartości prac W. Fałkowskiego świadczy nie tylko znakomita znajomość tematu, ale również poczytność i cytowalność tego naukowca. Tym bardziej warto odnotować, że na rynku wydawniczym w serii Mistrzowie Historiografii wydawnictwa AVALON, pojawił się zbiór najważniejszych prac Profesora, pt. Pierwsze stulecie Jagiellonów. Z pewnością o wartości merytorycznej nie musimy się zbytnio rozwodzić, choć z pewnością z niektórymi tezami Uczonego można polemizować.

Fałkowski to historyk, który pisze klarownie, w sposób uporządkowany i spójny. Opublikował kilka ważnych książek, jak Elita władzy w Polsce za panowania Kazimierza Jagiellończyka (Warszawa 1992), Potestas regia. Władza i polityka w królestwie zachodniofrankijskim na przełomie IX i X wieku (Warszawa 1999) czy Wielki Król. Ideologiczne podstawy władzy Karola Wielkiego (Warszawa 2011). Wszystkim zainteresowanym polecam lekturę tych publikacji.

Wracając jednak do omawianego tomu, jak możemy się dowiedzieć z zapowiedzi wydawniczej, tom zawiera zbór studiów poświęconych dynastii Jagiellonów. W sumie zebrano 18 artykułów Uczonego z różnych prac zbiorowych i czasopism. Poprzedzone są krótkim biogramem Profesora, pióra Pawła Dereckiego.

Zaletą takich publikacji jest z pewnością szybkość dotarcia do konkretnych tekstów, bez zagłębiania się w rozsiane w czasie poszczególne roczniki periodyków i prac zbiorowych, często trudno dostępnych dla czytelników. Dla bardziej wprawnego oka, będzie okazja do prześledzenia ewolucji poglądów autora na dane sprawy. Z drugiej jednak strony, wydawcy takich pism zebranych, muszą zmierzyć się z występowaniem artykułów w cyfrowych bibliotekach i repozytoriach. Digitalizuje się coraz więcej starszych roczników czasopism, a najnowsze numery systematyczne publikowane są bezpłatnie w sieci. Zatem, czy wydawcy mogą konkurować z cyfryzacją tekstów naukowych? Redakcja Pierwszego stulecia Jagiellonów wyszła z tego problemu prawe bez szwanku, bowiem z 18 zaprezentowanych w tomie tekstów, w internecie odnaleźć można przynajmniej 4 z nich (co stanowi 20% publikacji). Chodzi o następujące artykuły:

1) Adventus regis. Powrót Władysława Jagiełły do Krakowa po zwycięstwie grunwaldzkim ZOBACZ

2) Monarchia w poszukiwaniu nowego status quo. Sytuacja polityczna w Koronie przed unią horodelską 1399–1413 ZOBACZ

3) Badania nad elitą władzy w Polsce w późnym średniowieczu i w czasach nowożytnych ZOBACZ

4) Dwa pogrzeby Kazimierza Wielkiego — znaczenie rytuału ZOBACZ

 

Niby nie dużo, ale biorąc pod uwagę cenę pozycji (obecnie 40,92 zł) to jednak, jest to pewny mankament redaktorski.

W publikacji rażą różne usterki i niekonsekwencje. Tytuł tomu sugeruje wyraźnie czytelnikowi, że myślą przewodnią jest dynastia Jagiellońska w XV wieku. Dwa ostatnie artykuły zawarte w publikacji: Dwa pogrzeby Kazimierza Wielkiego – znaczenie rytuału (s. 309–331) oraz Majestat zmarłego króla – pogrzeb Zygmunta Augusta (s. 333–350), w ogóle nie pasują do zbioru. Wydawcy powinni pomyśleć, aby w przyszłości opracować w osobnym tomie prace W. Fałkowskiego poświęcone badaniom nad rytuałami w średniowieczu i epoce nowożytnej, gdyż zaprezentowany zbiór nie wyczerpuje repertuaru badacza w tym zakresie.

Niekonsekwencją redakcyjną jest również brak oznaczenia we wszystkich artykułach stron publikacji, w których zostały pierwotnie wydane. Oryginalną paginację zamieszczono na marginesach tylko 9 tekstach. Nie jest to więc ułatwienie dla cytowania, bowiem czytelnik lub badacz musi liczyć na szczęście, że trafi w tomie akurat na tekst opatrzony taką informacją. W przeciwnym przypadku, będzie musiał i tak sięgnąć do pierwotnego miejsca wydania artykułu.

Mimo zarysowanych wyżej niedoskonałości redakcyjnych i koncepcyjnych tomu, należy uznać go za wartościowy. Jest pozycją godną polecenia wszystkim zainteresowanym epoką jagiellońską. Publikację można nabyć za pośrednictwem strony internetowej wydawcy ZOBACZ.

(aw)